ดองดึง
ดองดึง มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า กลอริโอซ่า ซูเปอร์บ้า (cioriosa sHberba. Linn.) อยู่ในตระกูล ลิเลียซี่ ( Liliaceac )
ต้นดองดึงบางครั้งเรียกว่า ดาวดึงส์, ฟันมหา หรือดองดึงหัวขวาน เนื่องจากเหง้าหรือหัวของดองดึงมีลักษณะคล้ายหัวขวาน
หรือคล้ายฝักกระจับ, หัวเบ็ด ภายในเหง้าหรือหัว ประกอบด้วยอัลคลอลอยด์หลายชนิด โดยเฉพาะโคลคิซีน (colchicine)
มีปริมาณสูง ซึ่งมีฤทธิ์ในการบำบัดโรคปวดข้อหรือโรคเก๊า (gout) ซึ่งมักจะเป็นมากในฤดูหนาว
ต่อมาได้มีการศึกษาพบว่าโคลคิซีนเป็นสารที่เป็นพิษต่อการเจริญเติบโตของเซล คือ เป็น ไซโตท๊อกซิค (cytotoxic)
จึงนำมาใช้บำบัดโรคมะเร็ง น่าจะมีการพิสูจน์ทดลองให้แน่ชัดกว่านี้ ในการใช้ต้องระมัดระวัง ถ้าใช้มากเกินไปจะทำให้เกิดโทษต่อร่างกายได้
นอกจากนี้โคลคิซีนที่ได้จากเหง้าดองดึง ยังมีคุณสมบัติที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางโครโมโซมของพืชทำให้พืชเกิดพันธุ์ใหม่ได้
ตามความเชื่อของแพทยแผนโบราณ เชื่อว่าเหง้าหรือหัวใต้ดินของดองดึง แก้โรคเรื้อน ฝนทาแก้พิษงู พิษตะขาบ แมลงป่อง
โรคผิวหนัง โรคหนองใน ขับเสมหะ ขับผายลม ท้องอืดเฟ้อ และเชื่อว่าขับพยาธิในสัตว์ได้
ดองดึงเป็นไม้เถาประกอบด้วยใบมีลักษณะสวยงามบิดม้วนเข้าและม้วนลง ใช้เป็นเครื่องช่วยในการยึดเกาะหรือพันไปตามสิ่งยึดเกาะ
ดอกสีสวยต้องตา สีเหลืองอ่อนสลับสีแดง กลีบดอกบิดเป็นเส้นยาวหยิก โคนกลีบดอกมีสีเหลืองอ่อน ยอดกลีบมีสีแดง
เมื่อบานเต็มที่มีสีเข้มมากขึ้น ผลแก่แตกเมล็ดมีสีส้ม ใช้ขยายพันธุ์ได้นอกจากใช้หัว
นอกจากจะปลูกไว้เป็นยาแล้วยังปลูกเป็นไม้ประดับได้ด้วย ดองดึงส่วนของต้นและใบจะแห้งตายในฤดูแล้งทิ้งหัวไว้ใต้ดินและงอกงามในฤดูฝน
ดองดึงมีถิ่นกำเนิดในทวีปอัฟริกา สามารถขึ้นได้ดีแถวเอเชียเขตร้อนทั่วๆ ไป
สรุปสรรพคุณ
ต้นดองดึงปลูกไว้เป็นยาและไม้ประดับที่สวยงามมาก
เหง้าหรือหัวดองดึงมีอัลคลอลอยด์โคลคิซีน บำบัดโรคปวดข้อ เชื่อว่ารักษาโรคมะเร็ง
และใช้ทำให้พืชเปลี่ยนแปลงทางโครโมโซมทำให้เกิดพันธุ์ใหม่
ข้อมูลเพิ่มเติมwww.thaikasetsart.com